Η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί πρόκληση για τα έθνη των Βαλκανίων

Με την αύξηση του πληθυσμού των ηλικιωμένων, οι κυβερνήσεις στα Βαλκάνια ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν κοινά προβλήματα, καθώς προσπαθούν να βελτιώσουν τις κοινωνικές υπηρεσίες για τους ηλικιωμένους πολίτες. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα πιο σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι είναι η φτώχεια και η μοναξιά.

Στη Σερβία και στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη (Β-Ε) περίπου το 17 τοις εκατό του πληθυσμού τους είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Στην Κροατία (15 τοις εκατό) και στο Μαυροβούνιο (13 τοις εκατό), οι ηλικιωμένοι είναι λιγότεροι. Αλλά, πριν από 30 χρόνια, όταν οι χώρες ήταν μέρος της πρώην Γιουγκοσλαβίας, μόνο το 8 τοις εκατό του πληθυσμού ήταν άνω των 65 ετών.

Στη Σερβία, όπως και σε άλλες χώρες της περιοχής, η οικογένεια εξακολουθεί να παίζει τον κυρίαρχο ρόλο στην παροχή κοινωνικής στήριξης και φροντίδας για τους ηλικιωμένους. Ωστόσο, ολοένα και περισσότερο, η κυβέρνηση αναζητά νέους τρόπους για να παράσχει στήριξη. Κατά τα τελευταία 30 χρόνια, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Γεροντολογίας στο Βελιγράδι, ο αριθμός των κέντρων μακροχρόνιας φροντίδας για ηλικιωμένους έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 20 τοις εκατό.

Σύμφωνα με το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό, οι προσπάθειες του δημόσιου τομέα για την περαιτέρω βελτίωση της φροντίδας των ηλικιωμένων στη Σερβία περιλαμβάνουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των συστημάτων κοινωνικής και υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και την ίδρυση κέντρων ηλικιωμένων. Το 2011, το υπουργείο εργασίας και κοινωνικής πολιτικής επανασύστησε το Εθνικό Συμβούλιο για τη Γήρανση, έναν οργανισμό που αποτελείται από εμπειρογνώμονες συμβούλους προς την κυβέρνηση, το οποίο έχει ως στόχο την εξασφάλιση της υλοποίησης ενός σχεδίου δράσης.

"Δυστυχώς, τα περισσότερα από τα υπουργεία εξακολουθούν να μην βλέπουν τον ρόλο τους και δεν θεωρούν πως το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού είναι ένα φλέγον ζήτημα για τη χώρα μας", λέει η Μαρίζα Ράκοβιτς, αξιωματούχος του εθνικού προγράμματος για το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών.

Η μέση σύνταξη στη Σερβία είναι περίπου 200 ευρώ το μήνα, τα οποία είναι μόλις και μετά βίας αρκετά για να παράσχουν τροφή και θέρμανση κατά τους χειμερινούς μήνες.
Η Σερβία έχει περίπου 1,4 εκατομμύρια συνταξιούχους, 500.000 από τους οποίους λαμβάνουν λιγότερα από 150 ευρώ το μήνα, σύμφωνα με το Κρατικό Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Συντάξεων. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται οι κρατικές ενισχύσεις που καταβάλλονται σε τριμηνιαίες δόσεις. "Αυτή η βοήθεια δε σημαίνει ουσιαστικά τίποτα για μας. Μας βοηθά μόνο να πληρώσουμε ένα με δύο λογαριασμούς, να εξοφλήσουμε τις υποχρεώσεις μας προς το κράτος και αυτό είναι όλο", είπε η Μιλάνκα Οτόβιτς, συνταξιούχος 67 ετών από το Βελιγράδι, η οποία λαμβάνει κρατική βοήθεια. "Αν έχει μείνει κάτι, θα μπορούσα να αγοράσω ένα δώρο για τον εγγονό μου, αφού διαφορετικά δεν έχω χρήματα για τέτοια πράγματα, παρά μόνο για τα βασικά".

Στην Κροατία υπάρχουν 1,5 εκατομμύριο συνταξιούχοι και η μέση σύνταξη είναι περίπου 300 ευρώ το μήνα. Το Μαυροβούνιο έχει περίπου 100.000 συνταξιούχους, με μέση σύνταξη τα 270 ευρώ. Η Βοσνία έχει σχεδόν 400.000 συνταξιούχους, με μέση σύνταξη τα 200 ευρώ.

Ο υφυπουργός του Υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων της Σερβίας, Μπράνκισα Γιάνκοβιτς είπε  ότι οι ηλικιωμένοι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και βρίσκονται σε απομονωμένες περιοχές διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, όταν δυσκολεύονται να πληρώσουν για να θερμάνουν τα σπίτια τους . "Τα νοικοκυριά μοναχικών ηλικιωμένων σίγουρα θα εμπίπτουν στην κατηγορία καταναλωτών ενέργειας που διατρέχουν κίνδυνο", είπε ο Γιάνκοβιτς. και συμπλήρωσε θα δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στην απόσταση των νοικοκυριών των ηλικιωμένων στις αγροτικές περιοχές, δεδομένου ότι χρειάζονται περισσότερη βοήθεια. Μια γυναίκα που ζει μόνη της, ιδιαίτερα μια χήρα, εμπίπτει στην πλέον απειλούμενη κατηγορία ηλικιωμένων.

Ο Γιάνκοβιτς πρόσθεσε ότι εργαζόμενοι από τα κέντρα κοινωνικής περίθαλψης της Σερβίας θα περάσουν από ειδική εκπαίδευση, με επίκεντρο τις ανάγκες των ηλικιωμένων.
"Από τη στιγμή που κάποιος εισέρχεται στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, οι ανάγκες τους παρακολουθούνται συνεχώς. Παράλληλα, οι υπάλληλοί μας θα αποκτήσουν έμπρακτη εμπειρία σε αυτό το πεδίο", δήλωσε ο Γιάνκοβιτς.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο για τη Μελέτη της Πολιτιστικής Ανάπτυξης στο Βελιγράδι, η οποία ερευνά πολιτιστικά θέματα σε τοπικές κοινότητες, το ένα τέταρτο των ηλικιωμένων στη Σερβία ισχυρίζονται ότι έχουν υποστεί διακρίσεις, ενώ περισσότερο από το ήμισυ δήλωσε ότι το κράτος δε τους φροντίζει επαρκώς.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 31,6 τοις εκατό των ηλικιωμένων λέει ότι θεωρεί πως γίνονται διακρίσεις υπέρ των νεότερων ανθρώπων και το 31,4 τοις εκατό λέει ότι το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης πραγματοποιεί διακρίσεις σε βάρος τους. Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι το 30,2 τοις εκατό των ηλικιωμένων δήλωσε πως το κράτος είναι η μεγαλύτερη πηγή διακρίσεων σε βάρος τους, ενώ το 25,5 τοις εκατό είπε ότι οι ίδιες τους οι οικογένειες είναι υπεύθυνες για τις διακρίσεις που γίνονται σε βάρος τους.

"Τα στοιχεία για την αδράνεια και τη μοναξιά των ηλικιωμένων είναι θλιβερά", δήλωσε η Οπάτσιτς. "Συχνά οι ηλικιωμένοι στη Σερβία, το 46,4 τοις εκατό των περιπτώσεων, πιστεύουν ότι οι άνθρωποι γύρω τους δεν μοιράζονται τα ενδιαφέροντά τους, και η μοναξιά και η έλλειψη συντροφιάς γίνονται αισθητές στο 42,4 τοις εκατό από αυτούς. Οι ηλικιωμένοι αναφέρουν την έλλειψη βούλησης, κινήτρων και χρημάτων ως τις κύριες αιτίες για την αδράνεια και την παραμονή τους στο σπίτι".