Οι νέες προκλήσεις της Συνθήκης περί μη διασποράς των πυρηνικών όπλων

Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, η Συνθήκη περί μη διασποράς των πυρηνικών όπλων του 1968 ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος των διεθνών προσπαθειών για έλεγχο της πυρηνικής ισορροπίας. Στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο, το ενδιαφέρον μετατοπίσθηκε στη διασπορά των πυρηνικών όπλων παγκοσμίως και τον κίνδυνο απόκτησής τους από τρομοκρατικές οργανώσεις. Εν όψει της επερχόμενης αναθεώρησης της συνθήκης, το ΕΚ θα συζητήσει με Επιτροπή και Συμβούλιο τρόπους βελτίωσης της κατάστασης.

Η Συνθήκη περί μη διασποράς των πυρηνικών όπλων, που άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά μετά την κρίση των πυραύλων της Κούβας (1962), στόχευε στον περιορισμό της διάδοσης των πυρηνικών και τα βασικά της σημεία είναι τρία: τη μη διασπορά, που σημαίνει ότι χώρες με πυρηνικά όπλα συμφώνησαν να μην επιτρέψουν την απόκτησή τους από άλλες, οι οποίες με τη σειρά τους δεσμεύθηκαν να μην επιχειρήσουν να τα αποκτήσουν, τον αφοπλισμό, δηλαδή τη σταδιακή μείωση των πυρηνικών αποθεμάτων και, τέλος, το δικαίωμα χρήσης της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς στόχους. Η τελευταία αυτή ρήτρα οδήγησε σε πολλές αντιφατικές ερμηνείες.

Μέχρι τώρα τη Συνθήκη υπέγραψαν 189 κράτη, στα οποία συγκαταλέγονται όλα τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τις χώρες που δεδηλωμένα κατέχουν πυρηνικά όπλα οι πέντε την έχουν υπογράψει. Δεν την έχουν υπογράψει η Ινδία και το Πακιστάν ενώ η Βόρειος Κορέα την υπέγραψε, την παραβίασε και εν συνεχεία αποσύρθηκε το 2003. Το Ισραήλ, που πιθανολογείται ότι διαθέτει πυρηνικά όπλα, δεν την έχει υπογράψει. Τέλος δύο χώρες που είχαν πυρηνικό πρόγραμμα, η νότιος Αφρική και η Λιβύη, το έχουν εγκαταλείψει.

Προετοιμάζοντας την αναθεώρηση της Συνθήκης

Η Συνθήκη αναθεωρείται κάθε πέντε χρόνια και η επόμενη διάσκεψη για την αναθεώρησή της θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη το Μάιο του 2010. Η ΕΕ θα μετάσχει ως παρατηρητής, συντονίζοντας τις θέσεις των κρατών μελών. Ως διπλό μέτρο επιτυχίας της διάσκεψης έχει ορισθεί αφ' ενός η επίτευξη συμφωνίας για συντονισμένη διεθνή αντίδραση στις παραβιάσεις της Συνθήκης από το Ιράν και τη Βόρειο Κορέα, αφ' ετέρου με την επίτευξη περαιτέρω προόδου στον πυρηνικό αφοπλισμό των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

Εντός της Ένωσης υπάρχουν διάφορα εργαλεία για την επίτευξη των στόχων της Συνθήκης, όπως είναι η Συνθήκη Euratom, η ευρωπαϊκή στρατηγική για την αποτροπή της διασποράς υλικών και όπλων μαζικής καταστροφής και οι ρήτρες μη διάδοσης που περιλαμβάνουν οι συμφωνίες με τρίτες χώρες.

Από την πλευρά του ΕΚ, στις συστάσεις το εν όψει της αναθεώρησης που υιοθετήθηκαν τον Απρίλιο του 2009 ζητάει δέσμευση του Συμβουλίου Υπουργών υπέρ του πλήρους αφοπλισμού, τη βελτίωση των μεθόδων εξακρίβωσης της τήρησης της Συνθήκης, τη δημιουργία διεθνούς τράπεζας πυρηνικών καυσίμων που θα παρέχει εγγυημένο, ασφαλή εφοδιασμό όσων επιδιώκουν την ανάπτυξη πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς και, τέλος τη σύναψη περαιτέρω διεθνών συμφωνιών για θέματα όπως η απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών.

Στις προφορικές ερωτήσεις στις οποίες βασίζεται η φετινή συζήτηση, τις οποίες υπογράφουν οι ευρωβουλευτές Gabriele Albertini (ΕΛΚ, Ιταλία) και Arnaud Danjean (ΕΛΚ, Γαλλία), ερωτώνται μεταξύ άλλων Συμβούλιο Υπουργών και Ευρωπαϊκή Επιτροπή, "σε ποιες ενέργειες προβαίνει το Συμβούλιο προκειμένου να εξασφαλίσει ότι η ΕΕ θα έχει μια στοχοθετημένη κοινή θέση", πώς "η ΕΕ συνεχίζει τη συνεργασία της με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς" αλλά και ποιες "περαιτέρω ενέργειες" έχουν αναληφθεί για τον πυρηνικό αφοπλισμό και τη δημιουργία ζωνών απαλλαγμένων από πυρηνικά όπλα.

One Stop News